Một nét đẹp văn hóa của hầu hết các quốc gia hay dân tộc ở Châu Á đó chính là về phong tục thờ cúng tổ tiên. Tuy mỗi nơi có mỗi đặc thù riêng biệt nhưng ở đâu cũng ý thức và mong muốn thể hiện sự thành kính đối với những người đã đi trước. Đối với người dân tộc Giáy cũng như vậy. Họ rất quan tâm đến những yếu tố về tín ngưỡng, những nghi thức dân gian và tôn trọng bản sắc văn hóa vốn có của mình. Vậy liệu tục thờ cúng tổ tiên của người Giáy có những nét nổi bật nào, hãy cùng betylee.com tìm hiểu xem nhé!
Mục Lục
Tìm hiểu về dân tộc Giáy
Người Giáy sinh sống chủ yếu ở các tỉnh Lào Cai (đông nhất), Hà Giang, Yên Bái, Lai Châu và một bộ phận nhỏ sống xa hương, phân đều ở 39 tỉnh thành trên cả nước. Tại Lào Cai, họ thường sống ở các bản làng nơi đia hình khá bằng phẳng, dọc theo các dòng sông con suối. Mục đích là để thuận tiện cho việc canh tác lúa nước. Và vì sống theo quan niệm là “an cư lạc nghiệp”, nên họ thường sinh sống ổn định tại một địa phương trong thời gian dài.
Trải qua 200 năm quần cư ở Lào Cai, dân tộc Giáy đã đúc kết, gìn giữ và phát huy nền văn hóa truyền thống dân tộc mình. Qua đó hình thành một kho tàng truyện cổ, thơ cả, tục ngữ hay những lễ hội dân gian… Góp phần làm phong phú thêm bức tranh toàn cảnh về văn hóa truyền thống các dân tộc Lào Cai
Người Giáy ở Lào Cai hay còn gọi là người Nhắng sinh sống ở các huyện Sa Pa, Bát Xát, Văn Bàn. Khi đến các địa phương này, du khách có cơ hội tìm hiểu một kho tàng văn hóa truyền thống của người Giáy phong phú. Nó vẫn còn lưu giữ và phát huy đến tận ngày nay. Chúng được thể hiện qua nhiều mặt đời sống văn hóa, tinh thần và sinh hoạt cộng đồng.
Tục thờ cúng tổ tiên của người Giáy
Cách đặt bàn thờ
Bàn thờ tổ tiên của người Giáy thường đặt ở vị trí trang trọng nhất trong nhà. Thường sẽ là ở gian giữa của ngôi nhà. Ở phía sau bàn thờ, người ta thường làm thêm một cái hiên nhỏ để ngăn chặn mọi sự đụng chạm đến bàn thờ. Trên bàn thờ, người Giáy thường bày 3 bát hương: bát lớn nhất ở giữa thờ thổ thần; 2 bát hai bên thờ chung tất cả những người đã mất trong gia đình. Trong trường hợp chủ nhà là con nuôi hay con rể thừa tự muốn thờ họ bố mẹ đẻ thì đặt thêm một bát hương ở bên trái. Những gia đình không thờ bà mụ trong buồng thì đặt thêm một bát hương ở bên phải. Ở một số gia đình, ngoài bàn thờ lớn còn đặt một bàn thờ nhỏ để thờ bố mẹ vợ.
Bàn thờ của người Giáy không thờ ảnh của người đã khuất như bàn thờ người Kinh. Mà thay vào đó họ thường treo tranh thờ. Nhất là bàn thờ của người làm nghề cúng bái. Bàn thờ then không có tranh. Bàn thờ tổ tiên thường treo mảnh vải đỏ viết chữ Nho. Có thể là bức đại tự ở chính giữa hay câu đối treo ở hai bên. Tùy từng dòng họ mà người Giáy có những kiêng kỵ khác nhau liên quan đến bàn thờ tổ tiên. Thông thường, phụ nữ đang mang thai hoặc trong thời gian ở cữ không được lại gần bàn thờ.
Nét đặc sắc trong tục thờ cúng của người dân tộc Giáy
Thổ địa trong gia đình, tiếng Giáy gọi là tỉ chú. Thờ tỉ chú cũng có ý nghĩa là thờ cúng những người đã khuất bảy đời trở lại. Trên bát hương thờ tỉ chủ, người Giáy chỉ cắm duy nhất một que hương. Còn tổ tiên từ chín đời trở về trước được cúng ở hai ống hương đặt hai bên cửa ra vào. Chính vì ngưỡng cửa cũng là nơi thờ ma nhà. Vậy nên khi cô dâu mới về nhà chồng không được phép đặt chân lên đó.
Người Giáy thường dâng lễ cúng tổ tiên vào những ngày lễ, tết của cộng đồng, làng bản. Hoặc khi gia đình có việc trọng đại như hiếu, hỉ, mừng thọ, cúng vía cho trẻ em… Những nghi lễ trong tín ngưỡng tâm linh đến nay vẫn luôn được người Giáy bảo tồn, gìn giữ. Họ xem đây như một sự thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên, dòng họ.