Đất trời Tây Bắc vào xuân khoe sắc hòa quyện với thiên nhiên cũng là lúc những chàng thanh niên Dao đỏ hòa vào bản đồng ca mùa xuân, điệp khúc tình yêu tràn về với phong tục riêng: “Lấy người mình yêu… làm vợ”.
Từ trước Tết đến hết tháng Giêng, nhà nào cũng đông đủ, bếp núc thịt, mọi người nghỉ ngơi chuẩn bị vụ mùa mới, đây cũng là lúc nam thanh nữ tú lại trở thành người lớn. Tuân theo tiếng gọi của tình nghĩa vợ chồng và chu đáo xây dựng tổ ấm cho cha mẹ và con cái. Nếu các dân tộc thiểu số khác ở Tây Bắc có tục “ngủ”, “chọc sàn”, “bắt vợ” để chàng trai có thể lấy được người con gái mà mình mong muốn yêu về làm vợ thì ở dân tộc Dao đỏ lại có tục kéo vợ…
Mục Lục
Tục bắt vợ của người Dao đỏ
Truyện kể rằng, ngày xưa có một chàng trai nhà nghèo. Nhưng trót đem lòng si mê một cô gái xinh đẹp nhà giàu. Không đủ bạc trắng, không có trâu, dê để cưới hỏi cô. Anh chỉ biết thương thầm trộm nhớ còn cô gái thì hoàn toàn không đoái hoài tới chàng.
Thế rồi một ngày kia, tấm chân tình của chàng đã thấu tận thần phật; và đấng linh thiêng. Thần đã báo mộng cho chàng rằng. Hãy làm sao bắt cóc được cô gái về rồi nhân duyên sẽ thành. Chàng làm theo và đã bắt được người mình yêu về giữ trong nhà mình. Tính tình ương ngạnh của cô gái đã được tình cảm chân thành. Của chàng trai cảm hoá, họ yêu nhau; sống với nhau, sinh con đẻ cái và sống đến trọn đời.
Phong tục bắt đầu vài mùa xuân hằng năm
Từ những ngày giáp Tết đến hết tháng Giêng, khi nhà nào thóc cũng đã đầy bồ. Thịt đã treo kín trên ránh bếp, người người được nghỉ ngơi. Chuẩn bị cho vụ mùa năm tới thì cũng là lúc trai gái đến tuổi trưởng thành. Hướng theo tiếng gọi của tình yêu đôi lứa, lo chuyện xây dựng mái ấm gia đình.
Truyện kể rằng, ngày xưa có một chàng trai nhà nghèo. Đem lòng say mê một cô gái xinh đẹp con nhà giàu. Không đủ bạc trắng, không có trâu, dê để cưới hỏi cô. Chàng chỉ biết thầm thương trộm nhớ, còn cô gái thì hoàn toàn không quan tâm để ý gì tới chàng.
Thế rồi một ngày kia, tấm chân tình của chàng đã thấu tới thần. Phật và đấng linh thiêng. Thần đã báo mộng cho chàng rằng hãy làm sao bắt cóc được cô gái về. Nhân duyên sẽ thành. Chàng làm theo và đã bắt được người mình yêu về giữ trong nhà mình. Tính tình ương ngạnh của cô gái đã được tình cảm chân thành. Của chàng cảm hóa, họ yêu nhau, sống với nhau; sinh con đẻ cái và sống đến trọn đời.
Các chàng trai dùng tai kèo các cô gái mà mình muốn làm vợ
Chuyện xưa thể hiện ước mơ của những người nghèo túng. Không có khả năng trả nổi tiền cưới để lấy được người mình yêu. Tính “hợp lý” của câu chuyện. Đã có từ xa xưa và được thể hiện đầy đủ trong cuộc sống của thanh niên dân tộc Dao Đỏ; cho đến ngày nay.
Giữa lưng chừng những vách đá còn phủ sương sớm, các chàng trai. Cô gái người Dao Đỏ dường như đã hẹn hò từ trước, ngồi bên nhau, trao nhau những lời nói yêu đương, tình tứ. Chờ đến chiều, dường như đã hiểu nhau hơn. Chàng trai cùng với bè bạn của mình bắt đầu “kéo” người mình yêu về làm vợ.
Kéo vợ chỉ là phong tục “bắt buộc phải có” để người con gái chính thức bước chân về nhà chồng
Theo giải thích của người Dao Đỏ, không phải cứ thấy cô gái nào xinh xắn, giỏi giang là kéo về nhà mình làm vợ. Thật ra, trước khi “kéo vợ”, đôi nam nữ đã tìm hiểu nhau rất kỹ, rồi ưng nhau. Kéo vợ chỉ là phong tục “bắt buộc phải có” để người con gái chính thức bước chân về nhà chồng.
Sau khi bị “kéo” về nhà chàng trai, cô gái được giữ ở trong nhà 3 ngày và vẫn sinh hoạt bình thường, được cha mẹ chàng trai xem như con cái trong nhà.
Sau 3 ngày, nếu ưng thuận, cô gái Dao Đỏ sẽ cắt bớt tóc và trở thành người vợ chính thức trong gia đình, chờ đến khi nào kinh tế khá giả họ mới tổ chức đám cưới, còn nếu không ưng thì lại trở về nhà mình. Chính vì thế, phong tục “kéo vợ” có tính hợp lý trong sinh hoạt của người Dao Đỏ.
Tập tục ấy vẫn là một giá trị văn hóa tinh thần đẹp của người Tây Bắc, tuy nhiên ngày nay đã bị thay đổi ít nhiều, do “bắt vợ” trước đây là hai bên đã có hẹn ước từ trước, còn ngày nay “bắt vợ” diễn ra ngay khi không được đồng ý. Vì vậy các giá trị văn hóa cần phải được gìn giữ và giữ nguyên vẹn.
