Khi nhắc về phong tục ở rể thời xa xưa ắt hẳn chúng ta đều nghĩ đến những tín ngưỡng thờ Mẫu khi giá trị của nữ giới được xem trọng hơn nam giới. Tuy nhiên đối với ngày nay tục lệ này vẫn đang còn duy trì ở một số dân tộc ở nước ta song lại mang đến những ý nghĩa sâu xa khác mà trong đó chứa đựng rất nhiều tính nhân văn. Điển hình như là tục ở rể của người Dao trong thời hiện đại ngày nay đã giúp cho rất nhiều cặp đôi vợ chồng đến được với nhau, tăng tính gắn bó giữa các thành viên trong gia đình. Hỗ trợ đến các cấp chính quyền trong việc cải thiện chính sách dân số, hay kế hoạch hóa gia đình.
Mục Lục
Tìm hiểu về tục ở rể là gì?
Tục ở rể là trước khi đưa vợ về nhà mình, chàng trai có nghĩa vụ về nhà bố mẹ vợ ở rể một thời gian. Điều này sẽ theo thỏa thuận giữa hai gia đình. Nhằm để trả công ơn nuôi dưỡng cô dâu nên người.
Có 3 hình thức ở rể:
- Thứ nhất, tùy theo giao ước của đôi bên gia đình và được sự đồng ý của chàng trai thì ở rể 3 năm, 5 năm hoặc lâu hơn. Gọi là tzấu làng duốn
- Thứ 2, ở rể sau khi hai vợ chồng có con thì hai gia đình nội ngoại mỗi bên gia đình một cháu. Gọi là tzấu làng y mành guyang
- Thứ 3 là ở rể đời tức là chàng trai sẽ ở rể trọn đời và làm lễ cấp sắc lấy theo họ bên vợ. Gọi là tzấu làng táng
Nguyên nhân có tục ở rể của người Dao
Từ nhiều năm qua nay gia đình bà Bàn Thị Triệu, thôn Sài Khao, xã Yên Lâm (Hàm Yên) có thêm một thành viên mới đó là anh Đặng Văn Hương, quê Vị Xuyên (Hà Giang) về ở rể. Anh Hương cho biết:
“Nhà vợ không có con trai lại neo người nên có mong muốn mình về sống chung. Đến đầu xuân sang năm là hết hạn ở rể. Vợ chồng tôi lại về Vị Xuyên sinh sống”.
Tục ở rể là tục lệ truyền thống của người Dao. Thường thì gia đình nhà gái neo người, sinh con một đều có nguyện vọng mong muốn chàng rể về sống chung chăm lo gia đình vợ.
Hoặc là do nhà trai chưa đáp ứng đủ lễ vật thách cưới nên phải ở rể để trả nợ. Ông Lý Văn Chính một người am hiểu văn hóa Dao tại thôn 3 Nắc Con, xã Yên Lâm cho biết. Thời hạn ở rể từ 3 năm có khi kéo dài đến 7, 8 năm. Điều này tùy theo giao ước của hai bên gia đình. Sau khi nhà trai tiến hành các bước ăn hỏi. Lúc này nhà gái chọn ngày đẹp để tổ chức lễ cưới và đón chàng rể về.
Gắn kết tình cảm giữa con rể với gia đình nhà vợ
Người Dao quan niệm, ở rể là để người chồng gắn kết tình cảm hơn với gia đình vợ. Ông Lý Văn Điệp, thôn Hòn Lau, xã Thắng Quân (Yên Sơn) cho biết. Ông từng đi ở rể 4 năm. Gia đình nhà vợ có 9 người con gái thì tất cả 9 người con rể đều sống nhà vợ từ 3 – 5 năm. Các anh em đồng hao sống dưới một mái nhà như ruột thịt. Họ cùng ăn chung, làm chung và có nghĩa vụ chăm sóc bố mẹ vợ. Khi về ở nhà vợ, chú rể phải gánh vác việc gia đình. Và cũng được bố mẹ vợ chia ruộng đất, tài sản. Sau khi hết thời hạn, gia đình nhà vợ vẫn mong muốn con rể tiếp tục chung sống thì làm lễ ướm hỏi nhà trai.
Nét nhân văn của tục ở rể trong đám cưới người Dao
Ngoài ra, người Dao còn tồn tại hình thức ở rể đời do bố mẹ bên gái sinh con một bề nên muốn lấy rể đờ. Hoặc do hoàn cảnh người con trai quá nghèo, mồ côi không lo được hôn lễ nên phải làm rể mới lập được gia đình. Khi làm rể đời, chàng trai phải bỏ tên họ của mình, mang tên họ bên vợ. Sẽ được quyền thừa kế tài sản, có trách nhiệm thờ cúng tổ tiên nhà vợ. Con cái cũng phải mang họ bên vợ. Những người muốn làm rể đời phải chưa làm lễ cấp sắc. Vì nếu đã làm lễ cấp sắc rồi thì không được đổi tên họ theo bên vợ nữa.
Người Dao đã tạo điều kiện thuận lợi để con cái hòa hợp đến với nhau dễ dàng. Họ chú ý đến từng hoàn cảnh gia đình, không phân biệt nhà trai – nhà gái. Chẳng hạn như bố mẹ nhà gái sinh con một bề, già yếu không người chăm sóc. Hay nhà trai không đủ sính lễ… Tất cả đều được quan tâm, giải quyết một cách hợp lý. Rõ ràng đây là nét nhân văn sâu sắc, cái nhìn tiến bộ tích cực của đồng bào Dao.
Xét về tính cố kết và hương ước dòng tộc nhiều đời của các dân tộc thiểu số có thể thấy tục ở rể đã từng là cứu cánh của rất nhiều chàng trai mồ côi, nghèo khó. Nếu không chọn cách ở rể thì có những người không thể lập gia đình. Bởi do tục lệ thách cưới bằng lễ vật, tiền bạc số lượng lớn của phong tục nơi đây.
Cảm ơn bạn đã cùng betylee.com theo dõi bài viết hôm nay!