Trò chơi dân gian ném còn khá phổ biến đối với những người đồng bào các dân tộc ở khu vực Tây Bắc. Nó đã có từ rất lâu đời và đến tận ngày nay vẫn là một trò chơi thú vị hấp dẫn và mang đậm văn hóa lễ hội. Cứ vào dịp Tết đến xuân về, các mùa lễ hội được tổ chức nên thì sẽ thấy đông đảo mọi người nô nức tham gia chơi ném còn chung với nhau. Vậy trò chơi này có ý nghĩa như thế nào trong đời sống văn hóa của người dân Tây Bắc, các luật lệ và cách chơi của chúng ra sao? Hãy cùng betylee.com tìm hiểu trong bài viết thuộc chuyên mục văn hóa Việt Nam ngay bây giờ nhé!
Mục Lục
Ý nghĩa của quả còn trong trò chơi dân gian
Theo quan niệm của người dân nơi đây, quả còn tượng trưng cho hồn núi, hồn sông, hồn đất và hồn nước. Chính vì vậy quả còn bao giờ cũng làm bằng vải màu đỏ, màu đen, màu xanh và màu trắng.
Ngay từ trước lễ hội, các cô gái khéo tay đã chuẩn bị những quả còn. Với rất nhiều múi vải màu xanh đỏ, sặc sỡ được ghép nối với nhau. Bên trong quả còn, họ nhồi thóc, hạt vừng, hạt cải, hạt bông. Những loại hạt này thể hiện khát vọng sinh sôi nảy nở. Thóc nuôi sống con người, còn bông cho sợi vải. Họ còn may thêm các tua vải nhiều màu sắc trang trí và giúp định hướng quả còn khi bay. Thường quả còn chỉ có khoảng 4 – 8 múi. Nhưng với người khéo tay, họ có thể may quả còn với 12 múi gồm 12 màu.
Quả còn tung lên mang ý nghĩa tượng trưng cho mọi việc buồn, ốm đau, mọi việc xấu sẽ được rũ sạch. Thay vào đó sẽ là sự ấm no, hạnh phúc. Nếu ném trúng vòng tròn và xuyên thủng làm rơi giấy là âm, dương giao hoà. Khi ấy cuộc sống sẽ sinh sôi, mùa màng sẽ bội thu.
Trò chơi ném còn của các dân tộc Tây Bắc
Cách chơi trò ném còn
Cây còn được làm từ thân cây tre mai có chiều cao khoảng 20 m -30 m. Tùy theo từng lựa chọn của người dân. Ngọn cây còn được uốn thành hình vòng cung. Sẽ có dán giấy đỏ làm hồng tâm để người dân có thể tung còn vào vòng tròn đó. Đồng bào Tày, Nùng quan niệm, khung còn một mặt dán giấy đỏ (biểu tượng cho mặt trời). Mặt kia dán giấy vàng (biểu tượng cho mặt trăng).
Người chơi đứng đối mặt với nhau qua cây còn. Người tung quả còn bay cao mang đi cái rủi ro, đau ốm, cái úa vàng héo hon của cây trái. Sau khi lên trời quả còn rơi xuống. Người đón còn đón lấy cái may mắn, tốt đẹp, xanh tươi về cái phúc, lộc, thọ cho một năm mới thịnh vượng.
Chính vì thế khi ném còn, người ném cố tung cao để vượt qua vòng tròn. Tượng trưng cho mặt trời xua đi mọi điều bất hạnh. Và người đón còn phải bắt cho khéo không để còn rơi xuống đất. Người tung, người bắt rồi tung trở lại, ai cũng được tung và ai cũng được bắt. Lúc này quả còn phơi phới trên trời cao, bay đi, bay lại như rồng uốn, lượn quanh, một vũ điệu tươi vui tràn đầy hạnh phúc ấm no.
Ý nghĩa của trò chơi mang lại trong văn hóa dân tộc vùng Tây Bắc
Nhiều dân tộc như Thái, Mường, Tày, Nùng có luật chơi ném còn giống nhau. Với người Thái, trò chơi ném còn đưa tới thông điệp mong muốn âm, dương hòa hợp, cầu mong con cái trong nhà đông đúc. Họ thường hướng quả còn về đầu nguồn sông hay suối. Với người Tày, trò chơi ném còn mang ý nghĩa cầu mùa. Trước khi khép hội, thầy mo sẽ rạch quả còn thiêng (đã được ban phép) lấy hạt bên trong, tung lên để mọi người cùng hứng lấy vận may. Người Tày, Nùng quan niệm hạt giống này sẽ mang lại mùa màng bội thu và may mắn. Còn đối với người Mường, hội ném còn là dịp để nam thanh nữ tú gặp nhau, tìm hiểu, se duyên.
Dù ở mỗi dân tộc, mỗi vùng khác nhau, cách chơi còn hay nghi thức thực hành có ít nhiều nét khác nhau nhưng nhìn chung, các cộng đồng dân tộc đều có chung quan niệm khi tung hay ném còn, quả còn bay cao sẽ mang đi rủi ro, đau ốm… Lúc quả còn rơi xuống, người đón còn là đón sự may mắn, ấm no, hạnh phúc.